Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir?

Hepimiz bazen rahatsız edici düşünceler ya da tekrarlayan davranışlarla karşılaşabiliriz ancak bu düşüncelerimiz ve davranışlarımız tipik olarak gündelik yaşantımızı etkilemez.

Bu düşünceler ve davranışlar daha kalıcı ve katı hale geldiğinde, ve gündelik yaşantımızı etkilemeye başladığında, obsesif kompulsif bozukluk (OKB) ihtimali göz önünde bulundurulmalıdır.

Peki ama obsesif kompulsif bozukluk nedir, belirtileri nelerdir, neden olur ve nasıl tedavi edilir?

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) bir kişinin obsesif düşüncelere ve kompulsif davranışlara sahip olduğu yaygın görülen bir mental sağlık durumudur.

Obsesyon tekrarlayan, istenmeyen ve rahatsızlık veren düşünce, görüntü ya da dürtülerdir.

Kişiler bu takıntıları görmezden gelmeyi ya da durdurmayı deneyebilirler ancak bu yalnızca kişinin sıkıntısını ya da endişe seviyesini artırır.

Kompulsiyon ise obsesif düşüncelerin neden olduğu hoş olmayan duyguları geçici olarak gidermek için yapmanız gerektiğini düşündüğünüz tekrarlayıcı bir davranış ya da zihinsel bir eylemdir.

Örneğin eve hırsız girmesinden saplantılı biçimde korkan birisi, evden çıkmadan önce tüm pencerelerin ve kapıların kilitli olduğunu birkaç kez kontrol etmesi gerektiğini hissedebilir.

OKB yaygın bir rahatsızlıktır ve tüm nüfusun %2 ila %3 oranındaki kısmında görülür.

Semptomlar genellikle erken yetişkinlik döneminde ortaya çıkar ve hem erkekleri hem de kadınları etkileyebilir.

Buna karşın bazı kişilerde semptomlar çok daha erken yaşlarda ortaya çıkabilir.

Kadınlar bazen hamilelik sırasında ya da bebekleri doğduktan sonra obsesif kompulsif bozukluk belirtileri göstermeye başlayabilirler.

Bu takıntılar bebeğe zarar verme endişesini ya da bebeğin nefes alıp almadığını tekrar tekrar kontrol etmeyi içerebilir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Belirtileri Nelerdir?

Obsesif kompulsif bozukluk genellikle hem obsesyonları hem de kompulsiyonları içerir ancak bazı kişiler yalnızca obsesyon ya da yalnızca kompulsiyon belirtilerine sahip olabilir.

Kişiler çoğu zaman takıntılarının gerçekçi olmadığının farkındadırlar ancak ilgili davranışları “her ihtimale karşı” yapmaları gerektiğini hissederler.

Belirtiler aşağıdakiler dahil olmak üzere çok daha fazlasını içerebilir:

Obsesyon Belirtileri

Kirli şeylere dokunma ve kirlenme korkusu
Simetri ve düzen isteği
Hasta olmaya yönelik güçlü bir endişe
Kendine ya da başkasına kasten zarar verme korkusu
Saldırganlık, cinsellik ya da dini konular dahil istenmeyen düşüncelere sahip olma korkusu
Bir konuya yönelik şüphe duymak ve belirsizliğe tahammül etmekte zorluk çekmek

Kompulsiyon Belirtileri

Obsesyonu tetikleyebilecek yerlerden ve durumlardan kaçınmak
Başkalarının dokunduğu nesnelere dokunduktan sonra aşırı temizlik (hasta olma ya da kirlenme korkusu)
Kilitli olduğundan emin olana kadar kapıyı tekrar ve tekrar kontrol etmek (bir şeyi doğru yapıp yapmadığına yönelik kuvvetli şüphe)
Bir kelimeyi, cümleyi ya da duayı sessizce tekrarlamak
Kitapları aynı yöne bakacak şekilde düzenlemek (nesneler düzenli ya da simetrik olmadığında yoğun stres)
Yemekleri belirli bir sıra ile yemek
Arabanızı insanlarla dolu bir yere sürmeye yönelik zihinsel görüntüler
Rahatsızlık veren cinsel görüntüler
Bir değeri olmayan nesneleri istifleme

Hepimiz bazen kapıyı kilitleyip kilitlemediğimiz konusunda fikir ayrılıkları yaşarız ancak bu ve benzeri düşünceler sık sık tekrarlandığında, diğer düşünceleri kesintiye uğrattığında ve gündelik yaşantımızı etkilediğinde bir obsesyon anlamına gelebilir.

Kompulsiyonlar ise obsesif düşüncenin neden olduğu kaygıyı azaltmak ya da önlemek için yapılan davranışlardır.

Örneğin kapıyı kilitlediğinizden emin olmak için her defasında kapıyı birkaç kez kontrol ediyorsanız, bu bir kompulsiyon anlamına gelebilir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Neden Olur?

Obsesif kompulsif bozukluğun nedeni tam olarak bilinmemektedir ancak olası risk faktörleri şu şekilde belirlenmiştir:

Aile Öyküsü: Ailenizde OKB geçmişine sahip kişi ya da kişiler bulunuyorsa, OKB geliştirme riskiniz artabilir.
Biyolojik: OKB, vücudunuzun kendi doğal kimyasındaki ya da beyin fonksiyonlarındaki değişikliklerin sonucunda ortaya çıkabilir. Bu bozukluğa sahip kişilerde serotonin seviyesi tipik olarak düşüktür.
Stresli Olaylar: OKB; zorbalık, istismar ya da ihmal geçmişine sahip kişilerde daha yaygın olabilir ve bazen stresli bir olayın ardından ortaya çıkabilir.
Diğer Ruh Sağlığı Bozuklukları: OKB; anksiyete bozuklukları, depresyon ve madde kullanımı gibi diğer ruh sağlığı bozuklukları ile ilişkili olabilir.

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nasıl Tedavi Edilir?

OKB’nin gündelik yaşamınız üzerindeki etkisini azaltmaya yardımcı olabilecek bazı etkili tedavi yöntemleri bulunmaktadır.

Semptomlar psikolojik terapi ve ilaç kullanımı ile kontrol altına alınabilirler ve kişilerin yaşam kalitesini ve işlevselliğini iyileştirebilirler.

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir?